Mowa dziecka
Okres melodii (od urodzenia do 1 roku życia)
Pierwszą formą wokalną, poprzedzającą mowę artykułowaną jest krzyk. Przez pierwsze 2-3 tygodnie życia dziecka nie jest on, w odbiorze rodziców, zróżnicowany. Różnicowanie następuje między 2 i 5 tygodniem. Wtedy to rodzice uczą się po rodzaju krzyku nazwać jego przyczynę. Dziecko natomiast kojarzy własny krzyk z pojawieniem się matki. Kolejną formą wokalną jest głużenie. Są to dźwięki specyficzne o przypadkowym miejscu artykulacji
i towarzyszy stanom dobrego samopoczucia i wraz z „uśmiechem społecznym” stanowi reakcję na kontakt z matką.
Około 5-6 miesiąca pojawia się gaworzenie, które polega na wymawianiu sylab (ma-ma, tata), nie posiadających jeszcze określonego znaczenia.
Około 9 miesiąca życia następuje faza echolalii. Dziecko powtarza własne i zasłyszane słowa, które doskonali metodą prób i pomyłek. Powtarzanie, konfrontowanie i korygowanie powtarzanych słów prowadzi do ich utrwalenia. Echolalia nie jest jeszcze właściwą mowa ludzką. Taką staje się, gdy wyraża ona określone desygnaty, tzn. symbolizuje przedmioty.
Okres wyrazu (1-2 rok życia)
W tym okresie następuje wielki postęp rozwoju mowy. Wynika on ze wzrastającej sprawności motorycznej, zwłaszcza lokomocyjnej dziecka. Dziecko posługuje się wszystkimi samogłoskami, poza nosowymi. Ze spółgłosek wymawia dwuwargowe: twarde i miękkie; wargowo-zębowe: twarde i miękkie; przedniojęzykowo-zębowe: t, d, n; środkowojęzykowe:
ś, ź, ć dź, k’, g’, ń; tylnojęzykowe: k, g, x. Charakterystyczne jest wymawianie tylko pierwszej lub ostatniej sylaby. Pojawiają się wypowiedzi dwuwyrazowe.
Okres zdania (2-3 rok życia)
Mowa dziecka doskonali się. Dziecko powinno wymawiać samogłoski ustne i nosowe. Pojawiają się głoski syczące. Ponieważ narządy mowy nie są dostatecznie sprawne, to głoski trudniejsze zastępowane są łatwiejszymi. Mowa dziecka jednak jest zrozumiała nie tylko dla najbliższego otoczenia. Pojawiają się zdania 2, 3-wyrazowe. Słuch fonematyczny jest już na tyle wykształcony, że dziecko wie jak powinna brzmieć głoska, ale ma problem z prawidłową artykulacją.
Okres swoistej mowy dziecięcej (3-7 rok życia)
Typowe dla dzieci w wieku 3-5 lat są odrębności językowe tj. opuszczanie pierwszej lub ostatniej sylaby, przestawianie głosek w wyrazach, tworzenie nowych wyrazów z połączenia dwóch innych (kontaminacje), zniekształcanie wyrazów. U sześciolatka zauważa się znaczy wzrost kompetencji komunikacyjnej. Dzieci zaczynają w wyraźnie inny sposób rozmawiać z rówieśnikami, rodzicami, panią w przedszkolu czy w sklepie. Znają też formuły powitania, pożegnania, proszenia, przepraszania. Sześciolatek operuje wszystkimi częściami mowy, określa kierunek (do tyłu, w bok, na wprost). Rozwój mowy dziecka postępuje równolegle
z jego rozwojem fizycznym i umysłowym, z rozwojem sprawności narządów artykulacyjnych. Dziecko sześcioletnie powinno mieć zakończony proces realizowania wszystkich dźwięków mowy.
Prawidłowy tor oddechowy
W dzień i podczas snu dziecko powinno oddychać nosem. Taki tor oddechowy zapewnia właściwy rozwój aparatu artykulacyjnego, a nieprawidłowe oddychanie wpływa niekorzystnie na wymowę.
Jaki jest cel ćwiczeń oddechowych?
Przykłady ćwiczeń oddechowych
Ćwiczenia oddechowe rozpoczyna się od poinstruowania dziecka, u którego występują np. zaburzenia artykulacji, o konieczności nabierania powietrza nosem, a wypuszczaniu go ustami. Do sztandarowych przykładów tych ćwiczeń należą:
- dmuchanie baniek mydlanych,
- dmuchanie na gorącą zupę lub herbatę,
- zdmuchiwanie płomyka świeczki,
- dmuchanie np. piłeczki pingpongowej do bramki
Ćwiczenia oddechowe rozpoczynamy od ćwiczeń, w czasie których dziecko powinno jedynie „bawić się” oddechem.
„….mówiłem nie do dzieci, a z dziećmi, mówiłem nie o tym,
czym chcę aby były, ale czym one chcą i mogą być.”
Rąbień
ul. Słowiańska 5
sekretariat@sprabien.edu.pl
+48 42 712 19 24
